Սուրբ Սիոն - Հերհերի Վանք

Սուրբ Սիոն վանական համալիր, անվանում են նաև Հերհերի վանք և Հերհերի Սուրբ Սիոն անապատ, գտնվում Հայաստանի Վայոց ձորի մարզի Հերհեր գյուղից մոտ 1 կմ հյուսիս-արևելք, ձորերով եզերվող ոչ մեծ քարաժայռի գագաթին: Հիմնադրման ստույգ ժամանակը հայտնի չէ: Հիշատակվում է VIII դարում: Հիմնական հուշարձանախումբը բաղկացած է երկու եկեղեցիներից, մատուռից (եկեղեցի): Եղել է պարսպապատ, որի տարածքում պահպանվել են խցերի, օժանդակ տնտեսական շինությունների մնացորդներ, գերեզմանատուն:

Հերհերի Սուրբ Սիոն անապատ

Հերհերի Սուրբ Սիոն անապատը 8-14-րդ դարերում եղել է Շահուռնեցի իշխանների հոգևոր կենտրոնը և բազմաթիվ նվիրատվություններ է ստացել։ 14-րդ դարում անապատի համալիրը նորոգել է Մեթարը։ 1349 թվականին այստեղ Վահան գրիչը Ավետարան է ընդօրինակել։ Անապատի բակում և նրա շուրջը կան 8-17-րդ դարերի բազմաթիվ խաչքարեր։

Ս. Սիոն (Հովհաննես) եկեղեցի - համալիրի հնագույն եկեղեցին է: Գտնվում է հուշարձանախմբի հյուսիսային կողմում: Կառուցված է կոփածո քարերով: Հատակագծային հորինվածքով ուղղանկյուն, թաղածածկ դահլիճ է`արևելքից և արևմուտքից կիսաշրջանաձև խորաններով: Կառուցման ժամանակը հայտնի չէ: Ըստ պահպանված արձանագրության նորոգվել է XIII դարում:

Ս. Աստվածածին եկեղեցի - կից է Ս. Սիոն եկեղեցուն հարավից: Միանավ, թաղակապ դահլիճ տիպի է, արևելյան կողմում երկու հավասար կիսաշրջանաձև խորաններով: Կառուցված է սրբատաշ քարերով: Ըստ պահպանված արձանագրության կառուցել է Շահռունցի իշխան Պարոն Վահրամը 1283 թ: Եկեղեցու ներքին և արտաքին պատերին կան XIII-XIV դդ. նվիրատվական բովանդակությամբ բազմաթիվ արձանագրություններ:

Մատուռ (եկեղեցի) - կից է Ս. Սիոն եկեղեցուն հյուսիսից: Միանավ է, կառուցված է կոփածո քարերով:

Գերեզմանատուն - գտնվում է վանքի բակում, որտեղ կան XIII-XVII դդ. խաչքարեր և տապանաքարեր:

Համալիրի եկեղեցիները վթարային վիճակում են և ընդգրկված են առավել վտանգված հուշարձանների ցանկում:

Լուսանկար։ Արթուր Մարտիրոսյան և Մանչ Ասատրյան