Բազաբերդ ամրոց

Բազաբերդ ամրոց կամ Չախալաբերդ, գտնվում է Հայաստանի Լոռու մարզում, Վրաստանի հետ սահմանամերձ Ջիլիզա համայնքի վարչական տարածքում: Բազաբերդ կարելի է գնալ Ալավերդի-Ջիլիզա ավտոճանապարհով գյուղից 2.5 կմ հարավ-արևմուտք: Բերդի ընդհանուր տարածքն զբաղեցնում է 0.52 հա, իսկ միջնաբերդինը՝ 0.25 հա: Այն շրջապատված է եղել 10-12 մ բարձրությամբ 2-3 մ հաստությամբ պարսպով: Պատմականորեն Բազաբերդ ամրոցը գտնվում է Մեծ Հայքի Գուգարք Աշխարհի Տաշիր-Ձորափոր գավառում, Լալվար սարի համանուն գետակից հարավ (Հայկ Նահապետի թոռ Խոռի) Խորակերտ ավանից դեպի հյուսիս-արևմուտք ձգվող բարձրադիր սարալանջի վրա` շրջապատված հին բնակավայրերի ավերակներով և խիտ անտառներով:

Հայկ Նահապետն իր երկրի տարածքը բաժանում և ժառանգություն է տալիս որդիներին ու թոռներին, որից հետո՝ անմիջապես սկսվում է Հայկազյան հարստության (Դինաստիա) շինություների կառուցապատման շրջանը: Տեղանունները ծագել են ըստ ժառանգության Գեղամից՝ Գեղարքունիք, Գառնիկից՝ Գառնի, Սիսակից՝ Սիսական, Շարայից՝ Շիրակ, Խոռից՝ Խոռակերտ, Բազից՝ Բազաբերդ, Մշակից՝ Մշկավանք (Մաժաք-Կապադովկիա, Կեսարիա) և այլն: 977թ. Բագրատունի Աշոտ Ողորմած թագավորի մահից հետո բերդը ժառանգում է Բագրատունիների Կյուրիկյան ճյուղի հիմնադիր՝ Լոռու կառավարիչ Գուրգենը, այնուհետև՝ այն անցնում է Զաքարյաններին և՝ որպես հուսալի ապաստան, ծառայում իր նպատակին: IX դարի մի շարք պատմիչների և XIII դարի պատմիչ Վարդան Արևելցու վկայությունների հիման վրա նշվում է, որ բերդը կառուցել է Հայկ Նահապետի թոռ Բազը, ըստ այլ աղբյուրների՝ այն կոչվել է նաև Բուզ:

Լուսանկար։ Cosmo Deus