Բայազետի բերդ

Տեսարժան վայրեր

Բայազետի բերդ կամ Դարոյնք ամրոց այն գտնվում է Հայկական լեռնաշխարհում ներկայիս Արևմտյան Հայաստանում, Բայազետ քաղաքից ոչ հեռու։ Բայազետը Արևմտյան Հայաստանի փոքր, բայց մեր ժողովրդի պատմության մեջ հիշատակության արժանի դեր խաղացած քաղաքներից է։ Հնում այս քաղաքի տեղում Բագրատունի նախարարների ոստանն էր՝ Դարոյնք հայտնի բերդավանը:

Բայազետը եղել է Բագրատունի նախարարների ոստանը

Պաշտպանական և առևտրատնտեսական առումներով Բայազետի դիրքը նպաստավոր է։ Այն գտնվում է Մեծ Մասիսից հարավ-արևմուտք, Ծաղկանց (Ալադաղ) լեռների հյուսիսարևելյան ճյուղերից մեկի լանջին, Դեղին գետի Սարի-սու ճյուղի վրա։ Նրա դիրքն ու համայնապատկերը գեղատեսիլ են։ Տեղադրված է նեղ դաշտի խորքում, լերկ ու ժայռոտ լեռների արանքում ու դրանց դարավանդների վրա, ծովի մակերևույթից մոտ 1750 մ բարձրությամբ։ Ամառն այստեղ մեղմ է, ձմեռը՝ ցուրտ, գարնանը՝ անձրևոտ։ Քաղաքի համար ամենալավ ժամանակն աշունն է, որ տևում է բավական երկար։ Էրզրումի նման, Բայազետը ևս հայտնի է իր աղբյուրներով։ 100 տարվա ընթացքում Բայազետը 4 անգամ (1828, 1854, 1878, 1914) գրավվել է ռուսական զորքերի կողմից և վերադարձվել թուրքերին:

IV դարում այն Մեծ Հայքի հայտնի բերդերից էր և Բագրատունի նախարարների ոստանը։ Դարոյնքի տեղում, որն ամենայն հավանականությամբ ավերվել էր հարձակումների և երկրաշարժերի հետևանքով, նոր բերդ է կառուցվում հետագայում։ Այս վերջինիս կառուցումը կիսաավանդական պատմությունը վերագրում է օսմանյան սուլթան Բայազետ 1–ինին (1389 - 1402) և անունն էլ կապում սուլթանի անվան հետ։ Հետագայում բերդի շուրջը փռվում է քաղաքն իր թաղերով։ Հայ պատմագիրներից Բայազետն առաջին անգամ հիշատակում է Առաքել Դավրիժեցին (XVII դ.)։

Շրջագայություն դեպի Արևմտյան Հայաստան - Բայազետ

Հատիս Տուր - Շրջագայություն դեպի Արևմտյան Հայաստան

Բայազետի հայ բնակչությունը

Բայազետի հայ բնակչությունը զբաղվում էր առևտրով, երկրագործությամբ, անասնապահությամբ, արհեստներով։ Առևտրական առումով Բայազետի նշանակությունն առանձնապես մեծացել էր XVIII—XIX դարերում։ Այստեղից արտահանվում էին ծխախոտ, ձավար և այլ ապրանքներ։ Քաղաքի մոտ 200–ի հասնող խանութների ու կրպակների մեծագույն մասը պատկանում էր հայերին։ Քաղաքն ուներ իր շուկան և իջևանատունը։ Բայազետով էր անցնում Թավրիզ-Էրզրում-Տրապիզոն քարավանային ճանապարհը, որն անշուշտ նպաստում էր նրա և՛ ներքին, և՛ արտաքին առևտրի զարգացմանը։

Լուսանկար՝ Արթուր Մարտիրոսյան

Հոդվածը hatis.am կայքի սեփականությունն է և առանց գրավոր թույլտվության արգելվում է հրապարակել: Հոդվածի մասնակի կամ ամբողջական հրապարակումը կարող է իրականացվել միայն նշելով հոդվածի սկզբնաղբյուրը կամ ակտիվ հղում անելով կայքին։